Podawanie probiotyków jest uważane za nowoczesne wspomaganie zdrowej mikroflory jelitowej. Niektórzy producenci dodają je bezpośrednio do preparatów do początkowego żywienia niemowląt, jednak ze względu na to, że są to żywe bakterie, należy je odpowiednio traktować. Proces produkcji i samo przechowywanie mają wpływ na ich działanie, ale największym wyzwaniem jest samo przygotowanie mleka. Kiedy więc lepiej jest stosować krople probiotyczne?
Probiotyki to żywe bakterie, które poprawiają równowagę mikroflory jelitowej, wpływają na funkcjonowanie bariery jelitowej, a tym samym na odporność. Należą do nich głównie bakterie kwasu mlekowego – bifidobakterie i laktobakterie. Natomiast prebiotyki to niestrawne składniki żywności, które wspomagają wzrost lub aktywność mikrobioty jelitowej (dawniej zwanej mikroflorą), poprawiając w ten sposób stan zdrowia. Prebiotyki są więc pokarmem dla probiotyków.
Bakterie żyjące w naszych jelitach dzielą się na dwie grupy: pożyteczne i potencjalnie szkodliwe. Te pożyteczne (probiotyki) pomagają nam tym, że w naszych jelitach:
✓ wydzielają substancje, które hamują rozwój potencjalnie szkodliwych bakterii;
✓ mają zdolność przylegania do wyściółki jelita, blokując miejsca, do których mogłyby się przyczepić potencjalnie szkodliwe bakterie;
✓ usuwają składniki odżywcze z potencjalnie szkodliwych bakterii.
Wszystkie te procesy hamują procesy chorobowe, poprawiają wchłanianie składników odżywczych, wspomagają trawienie oraz rozwój i funkcjonowanie układu odpornościowego.
Organizm dziecka styka się z bakteriami zaraz po urodzeniu. W przypadku porodu naturalnego są to bakterie kwasu mlekowego flory pochwy. Jeśli matka karmi dziecko piersią, jelito dziecka jest szybko zasiedlone przez bifidobakterie i pałeczki kwasu mlekowego, dzięki prebiotycznym oligosacharydom (prebiotykom) zawartym w mleku matki. Stanowią one następnie "pokarm" dla probiotyki.
Matki, które nie mogą karmić piersią, korzystają ze sztucznych preparatów do początkowego żywienia niemowląt. Do nich niektórzy producenci starają się dodawać bakterie probiotyczne i prebiotyki lub ich mieszanki. Aby działały zgodnie z założeniem, muszą być odporne na kwaśne środowisko jelit i być w stanie przetrwać w przewodzie pokarmowym. Ale nie tylko - muszą one również przetrwać proces produkcji i przechowywania mleka.
Okazuje się, że wszystkie powyższe procesy są mniej lub bardziej wykonalne dla producentów mleka dla niemowląt, a możliwość stosowania dodanych probiotyków w warunkach domowych nie stanowi problemu. Badania wykazały, że ich utrata podczas przechowywania nie uległa znaczącej zmianie zarówno w mleku zamkniętym, jak i otwartym. Oczywiście, gdy przestrzega się zalecanej daty ważności. Ich największy zabójca skrywa się gdzie indziej.
Kluczowym czynnikiem wpływającym na skuteczność probiotyków w preparatach do początkowego żywienia niemowląt jest ich przygotowanie. To właśnie tutaj mamy nieświadomie popełniają najczęstsze błędy. Aby te dobre bakterie mogły przetrwać proces przygotowania mleka, ważna jest zarówno właściwa procedura, jak i temperatura wody używanej do przygotowania mleka. Idealna temperatura wody dla probiotyków wynosi 37 °C. Producenci są świadomi tego faktu i w instrukcjach przygotowania zalecają, aby przed dodaniem proszku zagotować wodę, ostudzić ją do temperatury 40 °C. Jednak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w swoich wytycznych dotyczących bezpiecznego przygotowywania, przechowywania i postępowania z preparatami w proszku dla niemowląt zachęca do mieszania proszku z wodą w temperaturze co najmniej 70 °C, aby zminimalizować potencjalne ryzyko zakażeń wywołanych przez potencjalnie chorobotwórcze bakterie, które mogą być obecne w preparacie. Jednak woda cieplejsza niż 40 °C zabija bakterie probiotyczne. Zmniejszenie ilości probiotyków występuje również wtedy, gdy matka źle oceni temperaturę wody, na przykład z powodu braku doświadczenia, stresu lub po prostu nieprzestrzegania instrukcji producenta dotyczących przygotowywania pokarmu. Może się to łatwo zdarzyć i nie jest to nic niezwykłego.
Badania wykazują, że podawanie probiotyków może mieć pozytywny wpływ na zdrowie dzieci. Przestrzeganie zalecanej temperatury wody do przygotowania preparatów do początkowego żywienia niemowląt jest jednak niezbędne do utrzymania liczby żywotnych szczepów bakterii, ponieważ bifidobakterie i pałeczki kwasu mlekowego są bardzo wrażliwe na wyższą temperaturę wody. Dlatego należy się zastanowić, czy nie lepiej jest podawać bakterie probiotyczne doustnie, być może w postaci kropli.
Wiesz, że...
najczęściej stosowane bakterie probiotyczne w preparatach do początkowego żywienia niemowląt to Bifidobacterium lactis, Bifidobacterium breve, Limosilactobacillus reuteri czy Lactobacillus fermentum?
Źródła:
1. Lee YK., Salminen S. Handbook of probiotics and prebiotics. John Wiley & Sons, Inc., Publication 2009.
2. Franco-Robles E., Ramírez-Emiliano J., Blumenberg M. Prebiotics and Probiotics – Potential Benefit in Nutrition and Health. IntechOpen 2020; ISBN 978-1-78985-922-5, DOI: 10.5772/intechopen 73714.
3. Sung V, D’Amico F, Cabana MD, et al. Lactobacillus reuteri to Treat Infant Colic: A Meta-analysis. Pediatrics. 2018;141(1): e20171811.
4. Braegger Ch et al. Supplementation of Infant Formula With Probiotics and/or Prebiotics: A Systematic Review and Comment by the ESPGHAN Committee on Nutrition. JPGN 2011;52: 238–250.
5. Thomas DW, Greer FR. Probiotics and Prebiotics in Pediatrics. Pediatrics. 2010; 126(6):1217-1231.
6. https://gastroped.cz/_files/200000162-990f49b01c/stanovisko-k-probiotikum-2014.pdf.
7. Horáčková Š., Švíráková E. Probiotické mikroorganismy v mlékárenském průmyslu. Mlékařské listy. 2009;113(114):12–14.
8. Liptáková D., Hornická M., Valík Ľubomír. Dojčenské mlieka fortifikované probiotikami. Farm Obzor – LXXXIV - 2015; (11-12):241-245. ISSN 0014-8172.
9. Al-Otaibi HS et al. Investigation of the Growth Ability of Probiotic (Lactobacillus and Bifidobacterium) in Infant´s Milk under Different Environmental Conditions. Biomed. & Pharmacol. J. 2016; 9(2):451-462.
10. WHO. Safe preparation, storage and handling of powdered infant formula : guidelines. World Health Organization 2007. ISBN 978-9-4-159541-4.
11. Collier R. Squabble over risks of probiotic infant formula. CMAJ 2009;181(3-4): E46-E47.
12. Měření ČZU, 2021, nepublikovaná data.